به منظور بررسی و تعیین مراحل فنولوژیکی تعداد 11 گونه گیاه دارویی در شرایط آب و هوایی قزوین طی سالهای 1371 و 1372 آزمایشی به صورت مشاهده ای در خاکی با بافت شنی رسی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسماعیل آباد قزوین انجام شد. گیاهان مورد بررسی عبارت بودند از: خردل، رازیانه، گاوزبان، کاسنی، بادرشبو، تاتوره، زنیان، گلرنگ، سیاه دانه، پنیرک و ریحان. گیاهان فوق در سال 1371 در آخر فصل بهار (به عنوان کشت دوم) و در سال 1372 در اول فصل بهار (به عنوان کشت اول) کشت گردیدند. نتایج نشان دادند که گیاهان با رشد نامحدود شامل گاوزبان و پنیرک و همچنین گیاه رازیانه جهت حصول عملکرد اقتصادی مطلوب می باید در اوایل بهار کشت شوند و در مورد سایر گیاهان امکان کشت و بهره برداری در اوایل تابستان (به عنوان کشت دوم) وجود دارد.

زمان بروز رقابت ناشی از تغییرات تراکم بوته در مراحل مختلف فنولوژیکی گیاه ذرت اثرات متفاوتی بر عملکرد گیاه دارد. لذا به منظور بررسی واکنش گیاه ذرت به تراکم بوته در مراحل مختلف رشد، آزمایشی در سال زراعی 86-1385 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیپ های رشدی شامل =V1رقم دیررس (704)، =V2رقم متوسط رس (504) و =V3رقم زودرس (260) و تغییر تراکم بوته در 5 مرحله رشد گیاه انجام شد که در زمان کاشت تراکم 40 درصد بیشتر از تراکم مطلوب هر رقم (برای دیررس، متوسط رس و زودرس به ترتیب 7، 9 و 11 بوته در مترمربع) لحاظ شد، و به ترتیب در مراحل رشدی V5، V7، Vt، R3 و R5 به تراکم مطلوب همان رقم رسیدند. آزمایش به صورت طرح کرتهای نواری بر پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. نتایج آزمایش نشان داد که تراکم بیشتر از حد مطلوب بخصوص از مرحله تاسل دهی به بعد عملکرد و اجزا آن را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد. به طوری که تعداد بلال در بوته، تعداد دانه در ردیف بلال، تعداد دانه در بوته، وزن دانه در بوته، وزن دانه در بوته، وزن 100 دانه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی برای تیمارهای تنک شده در مراحل V7، V5 به تراکم مطلوب هر رقم معنی دار نبود، ولی برای تیمارهای تنک شده در مراحلVt ، R3 و R5 از نظر عملکرد و اجزا آن نسبت به تراکم مطلوب هر رقم اختلاف معنی داری (P£0.05) وجود داشت. به طوری که عملکرد دانه و تعداد دانه در مقایسه با تیمار تنک نشده در مرحله V5 به ترتیب 93 درصد و 106 درصد و در مرحله R5 به ترتیب 56 درصد و 55 درصد بود.

مقدمه: گیاه سگ دندان بشاگردی (Pycnocycla bashgardiana Mozaffarian) از گونه های اندمیک دارویی در استان هرمزگان می باشد. به دلیل وجود ماده با ارزش میریستیسین در اندام های این گیاه، از آن به صورت دم کرده در درمان برخی بیماری ها استفاده می شود. هدف: بررسی میزان و نوع ترکیبات اسانس سرشاخه گیاه در مراحل مختلف فنولوژیکی شامل رویشی، آغاز گلدهی، گلدهی کامل و بذردهی. روش بررسی: اسانس نمونه ها توسط کلونجر استخراج شد و ترکیبات آن بوسیله دستگاه GC و GC/MS مشخص گردید. نتایج: بیشترین بازده اسانس (22/2 درصد) مربوط به آغاز گلدهی گیاه است. بازده اسانس در مراحل رویشی، گلدهی کامل و زمان بذردهی به ترتیب 64/0، 54/1 و 74/0 درصد محاسبه شد. به طور کلی، 39 ترکیب در اسانس گیاه شناسایی شد که برخی از این ترکیبات تنها در یک مرحله از رشد گیاه و برخی نیز در هر چهار مرحله وجود داشتند. مقایسه ترکیبات اسانس نشان داد که در همه مراحل 6 ترکیب پاراسیمن، سیس بتا اوسیمن، میریستیسین، سابینن، ترانس بتا اوسیمن و ایزومیریستیسین از ترکیبات اصلی می باشند. میریستیسین در تمام مراحل به عنوان یکی از سه ترکیب با درصد بالا بوده به طوری که مقدار آن در مرحله رویشی 71/52، آغاز گل دهی 8/12، گلدهی کامل 6/8 و در بذردهی 17 درصد مشاهده شد. نتیجه گیری: بر اساس نتایج این تحقیق، بیشترین میزان میریستیسین در مرحله رویشی و قبل از رسیدن گیاه به مرحله گلدهی است. درحالی که بیشترین میزان ترانس بتا اوسیمن و سیس بتا اوسیمن در مرحله گلدهی و بیشترین میزان ایزو مریستیسین، سابینن و پاراسیمن در مرحله بذردهی گیاه می باشد.

این تحقیق با هدف ارزیابی حساسیت برخی مراحل فنولوژیکی ژنوتیپ های گندم به تنش خشکی در دو سال زراعی 94-1393 و 93-1392 به صورت کرت های یک بار خردشده در قالب طرح بلوک های تصادفی با سه تکرار انجام شد. عامل اصلی تیمارهای تنش خشکی و عامل فرعی چهار ژنوتیپ گندم بودند. عملکرد دانه در تیمار شاهد 4919 و در تیمارهای عدم آبیاری در مراحل پنجه زنی، رشد طولی ساقه، ظهور سنبله و رشد دانه به ترتیب 4109، 4442، 3988 و 4455 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین مقدار شاخص حساسیت برای عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه، شاخص برداشت، تعداد دانه در سنبله و تعداد دانه در واحد سطح به ترتیب با 47/1، 39/1، 33/1، 80/4 و 75/1 به مرحله ظهور سنبله تعلق داشت. حساسیت بیشتر عملکرد دانه به تنش خشکی در مرحله ظهور سنبله را می توان به اثر تنش خشکی بر تکوین گلچه ها و اختلال در گرده افشانی منتسب نمود.

برای برآورد ظرفیت چرا جهت مدیریت اصولی و جامع نگر مرتع، آگاهی از کیفیت علوفه گیاهان مرتعی ضروری است. مهمترین عامل موثر بر کیفیت علوفه گیاهان، مرحله رویشی است که با شناخت آن می توان زمان مناسب چرای دام در مرتع را تعیین کرد. در این پژوهش، از پنج گونه مهم مرتعی، شامل سه گونه گرامینه (Grass)، و دو پهن برگ علفی (Forb) به نامهای علف گندمی Agropyron tauri، علف باغ Dactylis glomerata، علف پشمکی Bromus tomentellus، کما Ferula ovina و شبدرک Coronilla varia در سه مرحله فنولوژیکی رشد رویشی، گلدهی و بذردهی نمونه برداری به عمل آمد. نمونه ها از مراتع ییلاقی ارتفاعات البرز مرکزی (وردآورد و دیزین) برداشت گردید. نمونه ها پس از خشک و آسیاب شدن در آزمایشگاه با روشهای استاندارد مورد تجزیه قرار گرفتند و شاخصهای مهم کیفی از قبیل درصد ماده خشک، دیواره سلولی، دیواره سلولی عاری از همی سلولز، پروتئین خام، انرژی متابولیسمی، درصد ماده خشک قابل هضم، درصد ماده خشک مصرفی، کربوهیدارتهای محلول در آب، و ارزش غذایی نسبی برای گونه های مختلف تعیین گردید. بجز برای درصد ماده خشک، در مورد سایر شاخصهای کیفیت علوفه بین گونه های مختلف و نیز مراحل سه گانه رشد (فنولوژیکی) تفاوت معنی داری از نظر آماری وجود داشت (P<0.01). ضمنا اثر متقابل گونه گیاهی و مرحله رشد نیز بر روی اکثر این شاخص ها به لحاظ آماری معنی دار بود. تقریبا در همه گونه ها با پیشرفت مرحله رشد، از میزان پروتئین خام، انرژی متابولیسمی و درصد ماده خشک قابل هضم، کاسته و بر میزان فیبر گیاه افزوده شد. در مجموع گونه شبدرک، بر اساس شاخصهای اندازه گیری شده بالاترین کیفیت علوفه رادارا بود (RFV=257.9) و گونه علف گندمی از نظر ارزش غذایی در پایین ترین حد قرار داشت (RFV=92.1). پس از شبدرک، گونه های کما، علف باغ و علف پشمکی به ترتیب واجد بیشترین کیفیت علوفه بودند. رشد رویشی (مرحله اول فنولوژیکی) نیز به لحاظ شاخصهای کیفیت علوفه، (به جز کربوهیدارتهای محلول در آب) از دو مرحله دیگر بالاتر بود با توجه به اختلاف انرژی غذایی نسبتا کم بین مراحل اول و دوم فنولوژی و نیز تولید بالاتر و آمادگی بیشتر مرتع، مرحله دوم رویشی (گلدهی) به عنوان مناسب ترین زمان چرای دام (در قالب سیستمهای چرایی) معین گردید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

در این پژوهش، از 5 گونه مرتعی Festuca rubra،Astragalus glocucantus ، Astragalus flocoffus،Acantolimon erinaceum  و Acantophyllum sordidum در منطقه جاشلوبار سمنان، در سه مرحله فنولوژیکی (رشد رویشی، گلدهی و بذردهی) نمونه برداری انجام شد. این گونه ها، از گونه های مهم و نسبتا خوشخوراک مراتع منطقه بودند. در هر مرحله فنولوژیکی، 3 تکرار و برای هر تکرار 5 پایه گیاهی قطع شد. سپس تجزیه شیمیایی برای اندازه گیری درصد نیتروژن (N) و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (ADF) نمونه های گیاهی انجام گردید و بر مبنای درصد نیتروژن (N) و ADF، درصد پروتئین خام (CP)، درصد هضم پذیری ماده خشک (DMD) و مقدار انرژی متابولیسمی(ME)  گونه ها، برآورد شد. به منظور تجزیه و تحلیل آماری داده ها از طرح کرت های خرد شده در زمان در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با 15 تیمار در سه تکرار استفاده شد. پس از جمع آوری داده ها به منظور بررسی تغییرات شاخص های کیفیت علوفه گونه های مورد مطالعه در مراحل مختلف فنولوژیکی، تجزیه واریانس مرکب انجام شد و میانگین ها با استفاده از آزمون چند دامنه دانکن مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که ترکیب شیمیایی گیاهان مورد مطالعه، تغییرات قابل ملاحظه ای داشتند و مرحله فنولوژیکی بر کیفیت علوفه اثر معنی داری داشت. با پیشرفت مراحل رشد، از میزان پروتئین خام (CP)، هضم پذیری ماده خشک (DMD) و انرژی متابولیسمی (ME) کاسته و بر میزان الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (ADF) افزوده شد. نتایج بدست آمده در برآورد مقدار علوفه مورد نیاز روزانه دام چراکننده در مرتع و تعیین زمان مناسب چرای دام در مراتع مورد مطالعه، کاربرد دارد.